दिवाळी, ज्याला प्रकाशाचा सण म्हणून ओळखले जाते, भारतात मोठ्या उत्साहाने साजरा केला जातो. दिवाळीमध्ये फटाके वाजवणे हा या सणाचा एक महत्त्वाचा भाग आहे, जो संपूर्ण उत्सवाला आनंद आणि रोषणाईचा अनुभव देतो. फटाक्यांची चमक, रंग आणि आवाज उत्सवाच्या आनंदात भर घालतात. येथे दिवाळीत वापरले जाणारे काही प्रमुख फटाके आणि त्यांची वैशिष्ट्ये दिली आहेत:
1. फुलबाजी (Sparklers)
- वर्णन: फुलबाज्या म्हणजे हातात धरून जाळायचे फटाके, ज्यांना जाळल्यावर चमकदार प्रकाश आणि चिंगार्‍या सोडतात.
- मुलांसाठी का चांगले: फुलबाज्या सुरक्षित असतात कारण त्यात कमी आवाज होतो आणि त्यांचा प्रकाश मुलांसाठी आकर्षक असतो.
- सुरक्षेचा सल्ला: मुलांना नेहमी फुलबाज्या दुरून हाताळायला सांगा आणि वापरल्यानंतर पाण्यात टाकून फटाके विझवा.
2. चक्र (Ground Spinner/Chakri)
- वर्णन: चक्र म्हणजे जमिनीवर फिरणारे फटाके, जे रंगीत चिंगार्‍या आणि प्रकाश सोडतात.
- मुलांसाठी का चांगले: चक्राची घूर्णन करणारी रोषणाई आणि रंगीत इफेक्ट मुलांसाठी खूप आकर्षक असतो.
- सुरक्षेचा सल्ला: चक्र जमिनीवर फिरते, त्यामुळे भरपूर मोकळी जागा मिळेल याची खात्री करा आणि दूर उभे राहा.
3. अनार (Flowerpot)
- वर्णन: अनार फटाका जमिनीवर ठेवून जाळल्यावर वरच्या दिशेने रंगीत प्रकाश आणि फवारा निर्माण करतो.
- मुलांसाठी का चांगले: अनार मोठा आवाज न करता आकर्षक प्रकाश सोडतो, जो विशेषतः मुलांना आवडतो.
- सुरक्षेचा सल्ला: मुलांना अनार पासून सुरक्षित अंतरावर ठेवा आणि लांबून पेटवा.
4. छोटे फटाके (Small Crackers)
- वर्णन: छोटे फटाके म्हणजे जोराचा आवाज करणारे छोटे फटाके.
- मुलांसाठी का चांगले: जोराचा आवाज होतो, त्यामुळे हे फटाके मुलांसाठी प्रौढांच्या देखरेखीखालीच वापरावेत.
- सुरक्षेचा सल्ला: मुलांना हे फटाके हाताळण्यापासून दूर ठेवा आणि वापरल्यानंतर योग्य ती काळजी घ्या.
5. साप फटाका (Snake Tablets)
- वर्णन: छोटे गोळ्यासारखे फटाके, जे जाळल्यावर जमिनीवर काळ्या रंगाचा “साप” तयार करतात.
- मुलांसाठी का चांगले: यात चिंगार्‍या किंवा आवाज नसल्यामुळे हे खूप सुरक्षित आहे, आणि मुलांना याचा आनंद घेता येतो.
- सुरक्षेचा सल्ला: साप फटाके जाळताना मुलांना दूर ठेवा आणि त्याचा धूर श्वासात जाऊ नये याची काळजी घ्या.
6. पॉप-पॉप (Pop-pops or Snappers)
- वर्णन: छोटे पेपरमध्ये गुंडाळलेले फटाके जे जमिनीवर फेकल्यावर किंवा पायाखाली ठेवल्यावर हलका आवाज करतात.
- मुलांसाठी का चांगले: यामध्ये आग लागत नाही, त्यामुळे अगदी लहान मुलांसाठी देखील सुरक्षित आहे.
- सुरक्षेचा सल्ला: हे फटाके मुलांसाठी सुरक्षित असले तरी, मोकळ्या जागेतच वापरावेत.
7. रंगीत धूर बॉम्ब (Color Smoke Bombs)
- वर्णन: धूर बॉम्ब हे फटाके आहेत, जे जाळल्यावर विविध रंगांचे धूर तयार करतात.
- मुलांसाठी का चांगले: यामध्ये आवाज होत नाही, पण रंगीत धूर मुलांसाठी एक आकर्षक दृश्य तयार करतो.
- सुरक्षेचा सल्ला: हे फटाके मोकळ्या जागेतच जाळा आणि मुलांना धूर श्वासात जाण्यापासून वाचवा.
8. ट्विंकलिंग स्टार्स (Mini Fountains)
- वर्णन: छोटे फटाके, जे जाळल्यावर चमकदार चिंगार्‍या आणि प्रकाश सोडतात.
- मुलांसाठी का चांगले: यामध्ये खूप कमी आवाज होतो, पण मोठ्या प्रमाणात प्रकाश निर्माण होतो.
- सुरक्षेचा सल्ला: मुलांना सुरक्षित अंतरावर ठेवा आणि फटाके जाळताना सर्व काळजी घ्या.
सुरक्षेसाठी सामान्य सल्ला:
- प्रौढांचा देखरेख: मुलांनी फटाके प्रौढांच्या देखरेखीखालीच जाळावेत.
- सुरक्षित अंतर राखा: फटाके जाळताना मुलांना दूर ठेवा.
- आगीची सुरक्षा: जवळपास पाण्याची बादली किंवा वाळू ठेवा, जेणेकरून आपत्कालीन परिस्थितीत ती वापरता येईल.
- योग्य कपडे घाला: फटाके जाळताना सूती कपडे वापरा आणि लूज कपड्यांपासून दूर रहा.
- पर्यावरणाची काळजी घ्या: वापरलेल्या फटाक्यांचे योग्य निपटारा करा आणि स्वच्छता राखा.
दिवाळीचा आनंद फटाक्यांमुळे द्विगुणित होतो, परंतु त्याच वेळी सुरक्षा आणि पर्यावरणाचा विचार करून फटाके जाळणे महत्त्वाचे आहे. योग्य फटाके निवडून आणि सुरक्षितता सुनिश्चित करून, दिवाळीचा उत्सव अधिक आनंददायी आणि सुरक्षित बनवता येईल.